Nowości Cochrane Rehabilitation - kwiecień 2019

Czy skuteczność paracetamolu przewyższa placebo u osób ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego i kolanowego?

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego lub kolanowego jest rozpowszechnionym stanem, w którym objawy takie jak ból i sztywność istotnie pogorszają funkcjonowanie i jakość życia. Ból jest najczęstszym i uciążliwym objawem choroby zwyrodnieniowej stawów, a skuteczna redukcja bólu jest podstawą jego leczenia.

Paracetamol hamuje produkcję prostaglandyn będących mediatorami gorączki, bólu i stanu zapalnego. Chociaż jego działanie przeciwzapalne jest słabsze niż np. niesterydowych leków przeciwzapalne (NLPZ). Paracetamol wykazuje również mniej objawów ubocznych, zwłaszcza u osób z ryzykiem owrzodzenia przewodu pokarmowego, i dlatego obecne wytyczne zalecają stosowanie paracetamolu jako leku przeciwbólowego pierwszego rzutu w chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego lub kolanowego. Istnieją jednak świeże donisienia wskaujące, że paracetamol nie przynosi efektów lepszych niż placebo w zakresie poprawy bólu, funkcji lub jakości życia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego lub kolanowego.

Pytanie badawcze aktualnego przeglądu Cochrane autorstwa Leopoldino i wsp. brzmi, czy paracetamol zapewnia klinicznie istotne korzyści w leczeniu bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego lub kolanowego, czy też – przeciwnie - jego działanie jest porównywalne z efektem placebo. Przegląd opiera się na dziesięciu wysokiej jakości badaniach porównujących paracetamol z placebo, z udziałem 3,541 uczestników z chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego lub kolanowego. Zastosowana dobowa dawka paracetamolu wynosiła od 1,95 do 4 g. Obserwowano efekty lecznicze i niepożądane przez okres od 3 tygodni do 3 miesięcy. Synteza wyników wykazała, że niezależnie od podanej dawki, paracetamol odpowiadała za jedynie minimalną poprawę w zakresie bólu i funkcjonowania u chorych  na zwyrodnienie stawu biodrowego. Stwierdzono ponadto, większa liczbe zdarzeń niepożądanych, w tym poważnych efektów ubocznych, odstawienia leku z powodu zdarzeń niepożądanych i przypadków podwyższenia wyników testów laboratoryjnych wskazujących na uszkodzenie wątroby. Niewielka liczba zgłoszonych zdarzeń niepożądanych uniemożliwia potwierdzenie ryzyka efektów niepożądanych paracetamolu w porównaniu z placebo.

Wyniki tego przeglądu mają bardzo istotne znaczenie dla praktyki klinicznej i wskazują na potrzebę rewizji wytycznych dotyczących zalecenia stosowania paracetamolu w chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego i kolanowego. Podważalny efekt przeciwbólowy paracetamolu powinien zwrócić uwagę na inne skuteczne metody leczenia bólu, w tym interwencje związane ze stylem życia, takie jak modyfikacja aktywności fizycznej, utrzymanie należnej masy ciała, których korzyści są wspierane przez wysokiej jakości dowody.

Czy ćwiczenia są korzystne w rdzeniowym zaniku mięśni typu 3?

Rdzeniowy zanik mięśni  jest autosomalnie uwarunkowaną chorobą neurodegeneracyjną dziedziczoną w sposób recesywny spowodowaną mutacją genetyczną w genie SMN1 ( locus 5q11.2-q13.3). Charakteryzuje się zwyrodnieniem motoneuronów alfa rdzenia kręgowego, co prowadzi do postępującego osłabienia mięśni proksymalnych, męczliwości, skoliozy, zaburzeń odżywienia, powikłań oddechowych i poważnych ograniczeń funkcji. Wytyczne zalecają stosowanie standaryzowanych programów ćwiczeń opartych na zasadzie FITT (Frequency,’ ‘Intensity,’ ‘Time,’ ‘Type’), uwzględniających stopniowy przyrost obciążeń.

Celem omawianego przeglądu Cochrane była ocena efektów ćwiczeń fizycznych na sprawność funkcjonalną u osób z SMA typu 3 i opisanie efektów ubocznych tej interwencji. Szczególne elementy oceny wydolności uwzględniały: dystans marszu, wydolność wysiłkową, zmęczenie, jakość życia, sprawność funkcjonalną i siłę mięśniową. Do badania zakwalifikowano jedno randomizowane kontrolowane badanie obejmującego 14 pacjentów z SMA typu 3 leczonych w warunkach ambulatoryjnych. Autorzy porównali skuteczność 6-miesięcznego programu ćwiczeń realizowanych w warunkach domowych połączonego z treningiem na ergometrze leżącym z normalną opieką. W analizowanej pracy trening siłowy składał się z trzech setów 5-6 ćwiczeń koncentrycznych, izometrycznych lub wykonywanych w odciążeniu z intensywnością od 60% do 80% maksymalnej siły podczas pojedynczego powtórzenia wykonywanych 3 razy w tygodniu, oraz treningu ergometrycznego przez 30 minut 5 razy w tygodniu na poziomie intensywności 5-7/10 ze zwiększaniem obciążeń co 2 tygodnie według wytycznych FITT.

Biorąc pod uwagę niską lub bardzo niską wiarygodność uzyskanych wyników, nie można orzec, czy proponowany program ćwiczeń jest korzystny lub szkodliwy dla osób z SMA typu 3. Zagadnienie wymaga kontynuacji badań wysokiej jakości.