Czy wczesna mobilizacja poprawia wyniki leczenia udaru mózgu?
Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn śmierci i niepełnosprawności. Są dowody na skuteczność usług świadczonych przez wyspecjalizowane oddziały udarowe w zakresie redukcji ryzyka śmierci i długotrwałej niepełnosprawności u osób po udarze. Nie wiadomo natomiast które elementy interwencji wykonywanych w takich oddziałach są najbardziej skuteczne. Wczesna mobilizacja po udarze uznawana powszechnie jest podstawowy element działania na oddziałach udarowych. Ma ona na celu redukcję ryzyka powikłań unieruchomienia oraz zapewnienie stymulacji mózgu, która wdrożona wcześnie może sprzyjać pozytywnym zmianom plastycznym zachodzącym po udarze. Obiekcje dotyczące wczesnego uruchamiania pacjenta po udarze wynikają z potencjalnego ryzyka zmniejszenia dopływu krwi do uszkodzonego mózgu w następstwie elewacji głowy, a także podnoszenia ryzyka krwawienia sródczaszkowego.
Langhorne i wsp. w świeżo opublikowanym przeglądzie Cochrane próbują wyjaśnić, czy bardzo wczesna mobilizacja (nie później niż 48 godzin po wystąpieniu objawów ostrego udaru) poprawia wyniki leczenia, w porównaniu ze standardową opieką. W przypadku wczesnej mobilizacji mediana rozpoczęcia uruchamiania chorego wynosiła 18 godzin, zaś w grupach zwykłego postępowania 33 godziny, przy czym wszyscy pacjenci w byli zmobilizowani w ciągu 73 godzin po udarze. Uznano, że obok analizy skuteczności i bezpieczeństwa wczesnej mobilizacji ważnym celem pracy byłoby określenie optymalnego czasu rozpoczęcia uruchamiania. Na podstawie analizy wyników 9 badań z udziałem łącznie 2.958 uczestników stwierdzono obecność wysokiej jakości dowodów na brak różnic między bardzo wczesną mobilizacją a zwykłą opieką w zakresie ryzyka zgonu, utraty samodzielności, opieki instytucjonalnej, powikłań i zdolności chodzenia (chociaż według wyników najliczniejszej próby zawartej w przeglądzie mobilizacja przed upływem 24 godzin po udarze wiązała się ze zwiększonym ryzykiem śmierci i utraty samodzielności - z drugiej strony, wczesna mobilizacja łączyła się z większą wydolnością funkcjonalną i krótszym czasem pobytu w szpitalu osób, które przeżyły, ale dowody potwierdzające te wyniki były niskiej jakości). Dowody niskiej jakości potwierdziły również oszacowanie optymalnego czasu na rozpoczęcie uruchamiania chorego, jako 24 godziny po udarze.
We wnioskach autorzy sformułowali rekomendację ostrożności w uruchamianiu chorego w ciągu 24 godzin od wystąpienia udaru.
Czy terapia poznawcza i behawioralna prowadzona za pośrednictwem Internetu jest użyteczna u dorosłych z zespołem stresu pourazowego?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (2014) zdrowie psychiczne jest stanem pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, do którego konieczne jest realizowanie przez człowieka jego potencjału, wydajnego działania, zaangażowanie w życiu społeczności i zdolność radzenia sobie z normalnymi stresami życiowymi. Zespół stresu pourazowego (PTSD) polega na wystąpieniu zaburzeń psychicznych w następstwie uczestniczenia w traumatycznym wydarzeniu o wyjątkowo brutalnej lub katastroficznej naturze, powodującego wszechogarniający stres, które może wiązać się albo z bezpośrednim doświadczeniem osobistym, albo uczestniczeniem jako obserwator w traumie zdarzającej się innej osobie (American Psychiatry Association , 2013, WHO 1992). Objawy PTSD obejmują nawracające negatywne myśli, wspomnienia, koszmary senne związane z przeżytym urazem prowadząc do pogorszenia nastroju lub funkcji poznawczych, lęk, depresję, nadmierną czujność i problemy ze snem. PTSD powoduje istotne obciążenie osobiste i społeczne. .
Leczenie PSTD polega na terapii poznawczo-behawioralnej, behawioralnej i/lub (rzadko) farmakoterapii. PTSD można skutecznie leczyć rozmawiając z pacjentem, koncentrując się na przeżytym wydarzeniu urazowym, rekonstrukcji poznawczej myślenia i zachowania. Internet może okazać się efektywnym środkiem umożliwiającym stosowanie metod takich jak terapia poznawczo-behawioralna czy terapia behawioralna w sposób zdalny w środowisku domowym pacjenta, co przyczynić się może do wzrostu dostępu do leczenia i zmniejszenie jego kosztów.
Terapie za pośrednictwem Internetu są powszechnie stosowane w leczeniu depresji i lęku, ale przeprowadzono niewiele badań dotyczących ich skuteczności w leczeniu PTSD. Opublikowany niedawno przegląd Cochrane ocenia skuteczność internetowych metod leczenia PTSD u dorosłych pacjentów. Analiza obejmowała dziesięć randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 720 dorosłych uczestników. Uczestnicy badania zostali przydzieleni losowo do grupy otrzymującej leczenie za pośrednictwem Internetu lub otrzymujących standardowe leczenie albo nieleczonych, bądź wpisanych na listę oczekujących na leczenie. Przeanalizowano trzy typy strategii terapeutycznej: 1. pomoc zaangażowanego specjalisty, 2. program realizowany przez profesjonalistę z zakresu zdrowia psychicznego, 3. program samopomocy. Wspólnymi środkami tych strategii leczenia realizowanego przez Internet są: psychoedukacja, identyfikacja i modyfikacja wzorców poznawczych, zmiana zachowań i rozwój umiejętności samodzielnego radzenia sobie.
Autorzy zidentyfikowali bardzo niskiej jakości dowody na redukcję lęku i depresji po terapiach internetowych w porównaniu z brakiem terapii. W dwóch na dziesięć zakwalifikowanych do przeglądu pracach nie stwierdzono różnic między terapiami internetowymi a innym rodzajem terapii psychologicznej online. Żadne z przeanalizowanych badań nie przyniosło podstaw do uznania przez uczestników terapii internetowych jako akceptowalnego postępowania lub metody skutkującej w poprawie jakości życia. Żadne z badań nie wykazało opłacalności.
We wnioskach uznano istnienie bardzo niskiej wartości dowodów na skuteczność internetowych terapii poznawczych i/lub behawioralnych u chorych z PTSD ze względu na niewystarczającą liczbę przeprowadzonych badań. Terapie internetowe pozostają potencjalną alternatywą dla bezpośrednich interwencji psychologicznych, jednak potrzebne są dalsze badania uwzględniające takie parametry, jak redukcja negatywnych objawów, skutki niepożądane, opłacalność i wskaźnik rezygnacji z uczestnictwa w badaniu.
