Nowości Cochrane Rehabilitation (marzec 2019)

Czy ćwiczenia wydolnościowe są przydatne w leczeniu osób z zaawansowanym rakiem płuc?

Rak płuc jest jednym z najczęstszych nowotworów na świecie. Rocznie odnotowuje się ponad 1,6 miliona nowych przypadków. Zarówno choroba, jak i konsekwencje jej leczenia mogą prowadzić do redukcji wydolności fizycznej pacjentów.

Udowodniono, że ćwiczenia wydolnościowe rozumiane jako planowana aktywność fizyczna, powtarzana w sposób zorganizowany w celu poprawy lub utrzymania wydolności fizycznej poprawiają zarówno zdolność tolerancji wysiłku, jak i jakość życia u osób, które przeżyły raka. Nie ma jednak wystarczającej wiedzy na temat ich efektywności u osób z zaawansowanym rakiem płuc.

Głównym celem Przeglądu Systematycznego Cochrane było zbadanie wpływu ćwiczeń na wydolność fizyczną u dorosłych pacjentów z zaawansowanym rakiem płuc. Inne cele obejmowały wpływ na jakość życia, duszność, męczliwość, lęk i depresję, funkcje płuc, aktywność fizyczną, zdarzenia niepożądane, masę ciała i całkowite przeżycie.

Przegląd obejmował 6 randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 221 uczestników. Jak wykazano po zakończeniu okresu interwencji w grupie poddanej ćwiczeniom wydolnościowym występowały znamiennie lepsze parametry wydolności fizycznej, jakości życia związana ze zdrowiem, w porównaniu do grupy kontrolnej podczas gdy inne badane parametry nie uległy znaczącym zmianom.

Niska jakość znalezionych dowodów jest przesłanka do dalszych kontrolowanych randomizowanych badań na większych grupach chorych, zachowujących wysoki rygor metodologiczny w celu potwierdzenia uzyskanych ustaleń.

Czytaj więcej...

Czy oparta na ćwiczeniach rehabilitacja kardiologiczna jest skuteczna i bezpieczna u osób dorosłych z niewydolnością serca?

Przewlekła niewydolność serca jest powszechnym problemem zdrowotnym, objawiającym się męczliwością i dusznością, które ograniczają aktywność i uczestnictwo społeczne, co redukuje jakość życia pacjentów.
Międzynarodowe wytyczne potwierdzają rolę ćwiczeń fizycznych wchodzących w skład rehabilitacji kardiologicznej w leczeniu pacjentów z przewlekła niewydolnością krążenia. Jednak zapewnienie dostępu do rehabilitacji kardiologicznej jest nadal w wieku krajach niedostateczne.
Celem przeglądu systematycznego Cochrane było porównanie śmiertelności, częstości przyjęć do szpitala i jakości życia związanej ze zdrowiem u osób z niewydolnością serca poddanych ćwiczeniom w ramach rehabilitacji kardiologicznej w porównaniu ze standardową opieką.
Do badania włączono czterdzieści cztery badania obejmujące łącznie 5783 osoby. Aktualne dowody wskazują, że rehabilitacja kardiologiczna oparta na ćwiczeniach poprawia jakość życia związaną ze zdrowiem i zmniejsza ryzyko hospitalizacji. Efekty te wydają się zbieżne w programach realizowanych w ośrodkach rehabilitacji, jak i w domach uczestników. Analiza potwierdza zalecenie, by dostęp do ćwiczeń w ramach rehabilitacji kardiologicznej były zapewniony w sposób odpowiadający preferencjom pacjenta.
Konieczne są dalsze randomizowane badania kontrolowane w celu określenia kosztów i opłacalności różnych programów ćwiczeń w ramach rehabilitacji kardiologicznej.

Czytaj więcej...

Ćwiczenia w ramach rehabilitacji kardiologicznej u dorosłych pacjentów z wszczepionym kardiowerterem- defibrylatorem

Choroby układu sercowo-naczyniowego są główną przyczyną śmiertelności na świecie, ponosząc odpowiedzialność za około 17,3 mln zgonów rocznie. Nagła śmierć sercowa mimo spadku częstości pozostaje poważnym problemem zdrowia publicznego. Wszczepienie kardiowertera- defibrylatora jest skutecznym sposobem zapobiegania nagłej śmierci sercowej. Urządzenia te mogą monitorować rozpoznawać i regulować zaburzenia rytmu potencjalnie zagrażające życiu. Kardiowerter- defibrylator jest podobny do typowego rozrusznika serca, posiadając jeden przewód do prawej komory wiodący z urządzenia umieszczonego pod skórą na przedniej ścianie klatki piersiowej w pobliżu obojczyka.

Wskazania do implantacji kardiowertera-defibrylatora to pierwotna prewencja u osób mających ryzyko tachykardii, migotania lub zatrzymania serca i/lub wtórna prewencja u osób, które miały wcześniej nagłe zatrzymanie krążenia lub utrzymujący się częstoskurcz komorowy.
W aktualnym przeglądzie Cochrane opisano rehabilitację kardiologiczną jako kompleksową interwencję obejmującą ćwiczenia lecznicze, edukację, psychoterapię i interwencje społeczne, interwencje modyfikujące zachowanie i styl życia, poradnictwo żywieniowe oraz modyfikację czynników ryzyka związanych z zaburzeniami poziomu lipidów, ciśnienia krwi, masy ciała, paleniem papierosów czy cukrzycą. Publikacja zwraca także uwagę na skutki uboczne wszczepienia defibrylatora-kardiowertera, w postaci powikłań związanych z implantem, nieprawidłowym pobudzaniem serca, jak również relacjonowanych niedogodności w sferze psychicznej, w postaci lęku, depresji i stresu. Problemy psychologiczne mogą negatywnie wpłynąć na stan zdrowia i jakość życia użytkownika oraz powodować wzrost ryzyka hospitalizacji i potrzeb w zakresie opieki zdrowotnej, wywierać negatywny wpływ na wydolność w pracy zawodowej i dochód oraz prowadzić do wzrostu zachorowalności lub śmiertelności. W pracy oceniono wyniki rehabilitacji kardiologicznej pod koniec interwencji i w najdłuższym dostępnym okresie obserwacji.
Celem przeglądu była ocena korzyści i skutków ubocznych programów rehabilitacji kardiologicznej uwzględniających jedynie ćwiczenia lub ćwiczenia w powiązaniu z oddziaływaniem psychoedukacyjnym. Włączono do analizy osiem randomizowanych prób opublikowane z lat 2004–2017 z udziałem 1730 dorosłych uczestników, porównujących wyniki 12-tygodniowej rehabilitacji kardiologicznej do braku interwencji u osób po wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora.
Biorąc pod uwagę zaobserwowaną jakość dowodów od bardzo niskiej do umiarkowanej, zalecenia dotyczące ćwiczeń w ramach rehabilitacji kardiologicznej dla pacjentów z wszczepialnymi kardiowerterami-defibrylatorami są zróżnicowane. Interwencje z udziałem ćwiczeń prawdopodobnie nie mają istotnego wpływu na stymulację przeciwdziałającą tachykardii i ryzyko nieprawidłowej stymulacji serca. Ćwiczenia mogą nie wywierać wpływu na śmiertelność ogólną, ryzyko poważnych zdarzeń niepożądanych i właściwie wykonywaną stymulację. Nie jest pewne, czy ćwiczenia poprawiają tolerancję wysiłku i jakość życia związaną ze zdrowiem pod koniec interwencji i przy najdłuższej dostępnej obserwacji.
Aby w bardziej adekwatny sposób ocenić wpływ ćwiczeń w ramach rehabilitacji kardiologicznej na losy dorosłych pacjentów z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem niezbędne są dalsze, dobrze zaprojektowane randomizowane próby kliniczne. Istotnym elementem tych raportów powinny być działania niepożądane, m.in. liczba hospitalizacji.

Czytaj więcej...

Brain4Train: innowacyjny kurs online z rehabilitacji neurologicznej: za darmo

Zapraszamy do wzięcia udziału w ośmiotygodniowym kursie online rozpoczynającym sie 26 marca organizowanym w ramach europejskiej współpracy Erasmus + / ESPRM / Uniwersytet w Sevilii. Jednym z celów programu jest opracowanie innowacyjnych treści szkoleniowych w oparciu o zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w dziedzinie rehabilitacji neurologicznej. 

Projekt znajduje się w końcowej fazie realizacji, która będzie polegała na udostępnieniu pilotażowego kursu online na temat zastosowania oceny biomechanicznej i innych rozwiązań technologicznych, w tym rehabilitacji opartej na rzeczywistości wirtualnej  leczeniu chorych po udarze mógu. Nieodpłatny kurs odbywający się w jezyku angielskim udostepniony będzie ograniczonej liczbie uczestników.

Kliknij tu aby zdobyć więcej szczegółów dotyczących kursu i przejść do rejestracji

Nowości Cochrane Rehabilitation (styczeń 2019)

Czy wczesna mobilizacja poprawia wyniki leczenia udaru mózgu?

Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn śmierci i niepełnosprawności. Są dowody na skuteczność usług świadczonych przez wyspecjalizowane oddziały udarowe w zakresie redukcji ryzyka śmierci i długotrwałej niepełnosprawności u osób po udarze. Nie wiadomo natomiast które elementy interwencji wykonywanych w takich oddziałach są najbardziej skuteczne. Wczesna mobilizacja po udarze uznawana powszechnie jest podstawowy element działania na oddziałach udarowych. Ma ona na celu redukcję ryzyka powikłań unieruchomienia oraz zapewnienie stymulacji mózgu, która wdrożona wcześnie może sprzyjać pozytywnym zmianom plastycznym zachodzącym po udarze. Obiekcje dotyczące wczesnego uruchamiania pacjenta po udarze wynikają z potencjalnego ryzyka zmniejszenia dopływu krwi do uszkodzonego mózgu w następstwie elewacji głowy, a także podnoszenia ryzyka krwawienia sródczaszkowego.

Langhorne i wsp. w świeżo opublikowanym przeglądzie Cochrane próbują wyjaśnić, czy bardzo wczesna mobilizacja (nie później niż 48 godzin po wystąpieniu objawów ostrego udaru) poprawia wyniki leczenia, w porównaniu ze standardową opieką. W przypadku wczesnej mobilizacji mediana rozpoczęcia uruchamiania chorego wynosiła 18 godzin, zaś w grupach zwykłego postępowania 33 godziny, przy czym wszyscy pacjenci w byli zmobilizowani w ciągu 73 godzin po udarze. Uznano, że obok analizy skuteczności i bezpieczeństwa wczesnej mobilizacji ważnym celem pracy byłoby określenie optymalnego czasu rozpoczęcia uruchamiania. Na podstawie analizy wyników 9 badań z udziałem łącznie 2.958 uczestników stwierdzono obecność wysokiej jakości dowodów na brak różnic między bardzo wczesną mobilizacją a zwykłą opieką w zakresie ryzyka zgonu, utraty samodzielności, opieki instytucjonalnej, powikłań i zdolności chodzenia (chociaż według wyników najliczniejszej próby zawartej w przeglądzie mobilizacja przed upływem 24 godzin po udarze wiązała się ze zwiększonym ryzykiem śmierci i utraty samodzielności - z drugiej strony, wczesna mobilizacja łączyła się z większą wydolnością funkcjonalną i krótszym czasem pobytu w szpitalu osób, które przeżyły, ale dowody potwierdzające te wyniki były niskiej jakości). Dowody niskiej jakości potwierdziły również oszacowanie optymalnego czasu na rozpoczęcie uruchamiania chorego, jako 24 godziny po udarze.

We wnioskach autorzy sformułowali rekomendację ostrożności w uruchamianiu chorego w ciągu 24 godzin od wystąpienia udaru.

Czytaj więcej...

Czy terapia poznawcza i behawioralna prowadzona za pośrednictwem Internetu jest użyteczna u dorosłych z zespołem stresu pourazowego?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (2014) zdrowie psychiczne jest stanem pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, do którego konieczne jest realizowanie przez człowieka jego potencjału, wydajnego działania, zaangażowanie w życiu społeczności i zdolność radzenia sobie z normalnymi stresami życiowymi. Zespół stresu pourazowego (PTSD) polega na wystąpieniu zaburzeń psychicznych w następstwie uczestniczenia w traumatycznym wydarzeniu  o wyjątkowo brutalnej lub katastroficznej naturze, powodującego wszechogarniający stres, które może wiązać się albo z bezpośrednim doświadczeniem osobistym, albo uczestniczeniem jako obserwator w traumie zdarzającej się innej osobie (American Psychiatry Association , 2013, WHO 1992). Objawy PTSD obejmują nawracające negatywne myśli, wspomnienia, koszmary senne związane z przeżytym urazem prowadząc do pogorszenia nastroju lub funkcji poznawczych, lęk, depresję, nadmierną czujność i problemy ze snem. PTSD powoduje istotne obciążenie osobiste i społeczne.  .

Leczenie PSTD polega na terapii poznawczo-behawioralnej, behawioralnej i/lub (rzadko) farmakoterapii. PTSD można skutecznie leczyć rozmawiając z pacjentem, koncentrując się na przeżytym wydarzeniu urazowym, rekonstrukcji poznawczej myślenia i zachowania. Internet może okazać się efektywnym środkiem umożliwiającym stosowanie metod takich jak terapia poznawczo-behawioralna czy terapia behawioralna w sposób zdalny w środowisku domowym pacjenta, co przyczynić się może do wzrostu dostępu do leczenia i zmniejszenie jego kosztów.

Terapie za pośrednictwem Internetu są powszechnie stosowane w leczeniu depresji i lęku, ale przeprowadzono niewiele badań dotyczących ich skuteczności w leczeniu PTSD. Opublikowany niedawno przegląd Cochrane ocenia skuteczność internetowych metod leczenia PTSD u dorosłych pacjentów. Analiza obejmowała dziesięć randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 720 dorosłych uczestników. Uczestnicy badania zostali przydzieleni losowo do grupy otrzymującej leczenie za pośrednictwem Internetu lub otrzymujących standardowe leczenie albo nieleczonych, bądź wpisanych na listę oczekujących na leczenie. Przeanalizowano trzy typy strategii terapeutycznej: 1. pomoc zaangażowanego specjalisty, 2. program realizowany przez profesjonalistę z zakresu zdrowia psychicznego, 3. program samopomocy. Wspólnymi środkami tych strategii leczenia realizowanego przez Internet są: psychoedukacja, identyfikacja i modyfikacja wzorców poznawczych, zmiana zachowań i rozwój umiejętności samodzielnego radzenia sobie.

Autorzy zidentyfikowali bardzo niskiej jakości dowody na redukcję lęku i depresji po terapiach internetowych w porównaniu z brakiem terapii. W dwóch na dziesięć zakwalifikowanych do przeglądu pracach nie stwierdzono różnic między terapiami internetowymi a innym rodzajem terapii psychologicznej online. Żadne z przeanalizowanych badań nie przyniosło podstaw do uznania przez uczestników terapii internetowych jako akceptowalnego postępowania lub metody skutkującej w poprawie jakości życia. Żadne z badań nie wykazało opłacalności.

We wnioskach uznano istnienie bardzo niskiej wartości dowodów na skuteczność internetowych terapii poznawczych i/lub behawioralnych u chorych z PTSD ze względu na niewystarczającą liczbę przeprowadzonych badań. Terapie internetowe pozostają potencjalną alternatywą dla bezpośrednich interwencji psychologicznych, jednak potrzebne są dalsze badania uwzględniające takie parametry, jak redukcja negatywnych objawów, skutki niepożądane, opłacalność i wskaźnik rezygnacji z uczestnictwa w badaniu.

Czytaj więcej...

Nowości Cochrane Rehabilitation - grudzień 2018

Czy terapie zmierzające do poprawy funkcji połykania są skuteczne w leczeniu dysfagii w ostrej i podostrej fazie udaru?

Dysfagia dotyczy 27-64% osób, które przeżyły udar i może prowadzić do zatrzymania oddechu, zachłystowego zapalenia płuc, przedłużenia pobytu w szpitalu i pogorszenia jakości życia. U blisko połowy pacjentów w ciągu pierwszych dwóch tygodni po udarze dochodzi do spontanicznego ustąpienia dysfagii. U znacznej liczba chorych problem pozostaje przyczyniając się do przewlekłych problemów z przyjmowaniem posiłków. Nieleczona dysfagia nie tylko redukuje jakość życia, ale również prowadzi do ciężkich powikłań zwiększających ryzyko zgonu.

Interwencje logopedyczne wykorzystywane w leczeniu dysfagii obejmują rozmaite interwencje takie jest techniki kompensacyjne (modyfikacja składu i konsystencji pokarmu, pozycjonowanie głowy podczas jedzenia i połykania) ćwiczenia połykania mające na celu poprawę funkcji mięśniowej, a w ostatnich latach także nowe metody w postaci m.in. obwodowej elektrostymulacji mięśni gardła (PES), stymulacji elektrycznej nerwowo-mięśniowej (NMES) czy centralna stymulacji prądem stałym (tDCS).

Aktualny przegląd Cochrane identyfikuje 41 badań mających na celu ocenę skuteczności różnych metod leczenia zaburzeń połykania po udarze mózgu takich jak akupunktura, interwencje behawioralne, farmakoterapia, NMES, PES, stymulacja mechaniczna, tDCS. Przegląd wykazał brak badań porównujących skuteczność różnych interwencji. Autorzy przeglądu wyciągają wniosek, że leczenie dysfagii poprawia jakość życia pacjenta, skraca czas pobytu w szpitalu, poprawia skuteczność połykania i zmniejszając częstość infekcji płuc, jednak nie wpływa na ogólny poziom sprawności po udarze. Czytaj dalej…

Czy komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu samodzielnie lub w połączeniu z rehabilitacją oddechową są skuteczne w leczeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)?

POChP jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonu. Choroba zazwyczaj objawia się dusznością, zmęczeniem i nietolerancją wysiłku fizycznego i spowodowana jest długotrwałym oddziaływaniem czynników drażniących związanych z czynnym lub biernym paleniem, ekspozycją na zanieczyszczenie powietrza i narażeniem zawodowym. Rehabilitacja oddechowa określana jako kompleksowa interwencja polegająca na stosowaniu ćwiczeń leczniczych, edukacji pacjenta i zmianie stylu życia ma na celu poprawę stanu fizycznego i psychicznego pacjenta oraz promowanie długoterminowego przestrzegania zachowań prozdrowotnych.

Komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu to metody oddziaływania na umysł i ciało i obejmują m.in. techniki kontrolowanego oddychania, medytację i koncentrację zwarte w takich systemach terapeutycznych jak joga, tai chi, qigong. Dotychczasowy stan wiedzy co prawda potwierdza ich skuteczność w porównaniu do standardowego postepowania, jednak nie dopowiada na pytanie, czy powinny być stosowane jako uzupełnienie czy jako zamiennik rehabilitacji oddechowej.

W aktualnym przeglądzie Cochrane przeanalizowano zarówno randomizowane badania kontrolowane porównujące komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu stosowane przez co najmniej 4 tygodnie porównaniu, jak i dodane do klasycznej rehabilitacji oddechowej osób z POChP.

Niska jakość uzyskanych dowodów na skuteczność komplementarnych metod aktywizujących opartych na ruchu w porównaniu z i dodanych do rehabilitacji oddechowej, zdecydowały o pozostawieniu głównego pytania zadanego w przeglądzie Cochrane nierozstrzygniętym. programy rehabilitacji oddechowej w większości przypadków obejmowały jedynie jako aktywizację ruchową niestrukturalne treningi marszowe. To, wraz z niską jakością dowodów, ograniczyło zaufanie autorów do obserwowanych efektów. Według dostępnych dowodów komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu są skuteczniejsze niż rehabilitacja oddechowa w odniesieniu do wpływu na jakość życia swoistą dla POChP, zaś dodane dodaniu do rehabilitacji oddechowej powodują wzrost ogólnej jakości życia. Z drugiej strony, komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu nie są skuteczniejsze od rehabilitacji oddechowej w zakresie wpływu na duszność. Czytaj dalej…

Jaka jest skuteczność rehabilitacji z zastosowaniem protezowania w poprawianiu funkcji chodu starszych osób po jednostronnej amputacji kończyny dolnej na poziomie uda lub stawu kolanowego z przyczyn naczyniowych?

Powikłania naczyniowe to najważniejsza przyczyna amputacji kończyn dolnych w krajach rozwiniętych. 37% takich amputacji u pacjentów w wieku powyżej 60 lat obciążonych cukrzycą i miażdżycą tętnic obwodowych wykonywana jest na poziomie  uda lub stawu kolanowego. Znaczna część tych pacjentów po amputacji otrzymuje protezę kończyny dolnej z zamiarem odtworzenia funkcji chodu. Jednak spośród tych pacjentów nie osiąga oczekiwanych osiągnięć funkcjonalnych. Celem aktualnego przeglądu Cochrane była ocena powodzenia terapii i zdarzeń niepożądanych w trakcie rehabilitacji z zastosowaniem protezowania u osób po jednostronnej amputacji z przyczyn naczyniowych na poziomie uda lub stawu kolanowego u starszych osób na podstawie badań randomizowanych.  

Pomimo wagi tematu zidentyfikowano tylko jedno randomizowane badanie kontrolowane z udziałem 10 osób. W pracy tej analizowano efekt masy protezy kończyny dolnej na funkcję chodu. Niska liczność badanej grupy oraz bardzo niska jakość przedstawionych dowodów powodują, że obecnie nie można odpowiedzieć na pytanie o skuteczność rehabilitacji z zastosowaniem protezowania u starszych osób po amputacji naczyniowej na poziomie uda lub kolana. Autorzy przeglądu podkreślili konieczność prowadzenia randomizowanych kontrolowane badań nad skutecznością rehabilitacji w celu poprawę funkcjonowania osób po amputacji kończyny dolnej. Czytaj dalej…