Skuteczność ćwiczeń oddechowych u osób dorosłych z astmą oskrzelową
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych dotyczącą 18% populacji świata. Przebieg kliniczny charakteryzuje się nawracającymi epizodami zaostrzeń w postaci świstów oddechowych, kaszlu, duszności, uczucia ucisku w klatce piersiowej. Zaostrzenia zwykle wywołane lub pogarszane są infekcje wirusowe, alergeny, dym, stres i niektóre leki. W niektórych przypadkach pacjenci dotknięci astmą mogą wymagać lekarskiej pomocy doraźnej, w tym przyjęcia do szpitala, a około 180 000 osób rocznie umiera z powodu astmy. Niepełnosprawność związana z astmą wpływa na jakość życia, przyczynia się do znacznej absencji w pracy, podwyższa koszty ochrony zdrowia, a także jest przyczyną przedwczesnego zgonu.
Wśród niefarmakologicznych interwencji leczniczych astmy wymienia się ćwiczenia oddechowe, aktywność fizyczną, modyfikacje zachowania, takie jak zaprzestanie palenia, unikanie ekspozycji na alergeny (zawodowe, środowiskowe) oraz redukcję masy ciała. Ćwiczenia oddechowe to wieloskładnikowa interwencja ukierunkowana na biochemiczne, biomechaniczne lub psychofizjologiczne aspekty zaburzonego wzorca oddychania, modyfikująca parametry wentylacyjne, wywierająca efekt relaksacji, poprawę drożności nosa, wzmocnienie mięśni oddechowych, poprawiające ruchomość klatki piersiowej i promujące właściwy tor oddechowy.
Niniejszy przegląd Cochrane będący aktualizacją przeglądu z 2013 r. ma na celu podsumowanie najnowszych dowodów pochodzących z randomizowanych badań kontrolowanych nad skutecznością ćwiczeń oddechowych w leczeniu osób dorosłych z astmą. Uwzględniono Dwadzieścia dwa randomizowane badania kliniczne z grupą kontrolną opublikowane przed 4 kwietnia 2019 r. z udziałem 2880 uczestników w wieku powyżej 18 lat z astmą o nasileniu od łagodnego do umiarkowanego. Czternaście badań dotyczyło jogi, a cztery dotyczyły treningu oddechowego - jedno wykorzystania metody Buteyko, jedno metody Buteyko i technik pranayamy, jedno metody Papwortha i jedno głębokiego oddychania przeponowego.
Wykazano obecność dowodów o jakości umiarkowanej do niskiej, że ćwiczenia oddechowe w porównaniu z brakiem ćwiczeń poprawiają jakość życia w okresie trzech i sześciu miesięcy obserwacji, wywierają korzystny wpływ na objawy astmy ( w tym hiperwentylacji) i poprawiają FEV1. Według Autorów przeglądu ćwiczenia oddechowe prawdopodobnie poprawiają jakość życia i zmniejszają objawy hiperwentylacji związanej z astmą, choć mogą nie powodować istotnej poprawy parametrów czynnościowych płuc. Ze względu na różnice metodologiczne między analizowanymi badaniami, jakość dowodów naukowych wahała się od umiarkowanej do bardzo niskiej według kryteriów GRADE. Żadne z analizowanych badań nie zawierało danych dotyczących epizodów hospitalizacji, absencji chorobowej i subiektywnej oceny interwencji uczestników. Istnieje potrzeba dalszych badań, przy czym istotne ich aspekty powinny objąć pełne opisy interwencji terapeutycznych. Spektrum raportowania wyników powinno objąć objawy astmy oraz czynniki poznawczych i emocjonalnych związanych z biochemicznymi, biomechanicznymi i psychofizjologicznymi wymiarami niepełnosprawności związanej z astmą.
Fizjoterapia w zaburzeniach postawy ciała w mukowiscydozie
Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną dziedziczoną autosomalnie recesywnie, która atakuje wiele narządów. Postępy w leczeniu mukowiscydozy owocują wydłużeniem okresu życia pacjentów. Chorzy z mukowiscydozą są zagrożeni zaburzenia postawy ciała, takimi jak hiperkifoza i boczne wygięcie w odcinku piersiowym, powodującymi bóle pleców, pogorszenie obrazu ciała i obniżenie nastroju, co powoduje obniżenie jakości życia. Zaburzenie drożności dróg oddechowych płuc prowadzą m.in. do hiperinflacji płuc, powodując zmianę postawy ciała poprzez przyjęcie ułożenia umożliwiającego bardziej efektywną pracę dodatkowych mięśni oddechowych. Rola fizjoterapii u pacjentów z mukowiscydozą kojarzona jest przede wszystkim z interwencjami dążącymi do poprawy skuteczności odkrztuszania wydzieliny, co odgrywa kluczową rolę w poprawianiu wydolności oddechowej i redukcji ryzyka zapalenia płuc. Innym zadaniem fizjoterapii u chorych z mukowiscydozą jest profilaktyka i leczenie zaburzeń postawy ciała.
Celem aktualnego przeglądu Cochrane jest poszukiwanie dowodów na skuteczność fizjoterapii w poprawianiu jakości życia, czynności płuc, redukowaniu bólu oraz deformacji tułowia u pacjentów z mukowiscydozą. Włączono randomizowane badania kontrolowane dotyczące interwencji fizjoterapeutycznych stosowanych w zaburzeniach postawy, takich jak terapia manualna, programy edukacyjne, ćwiczenia lecznicze ( indywidualne, grupowe lub prowadzone samodzielnie przez chorych), metoda Pilatesa, rozciąganie, metoda Globa Posture Reeducation, trening mięśni wdechowych i joga. Uwzględniono badania porównujące poszczególne metody między sobą, badane interwencje do braku interwencji , pozornych interwencji lub zwykłego leczenia.
Wykazano niewielki wpływ lub brak wpływu terapii manualnej na stopień deformacji kręgosłupa (dowody o niskiej pewności). Przeanalizowane badania ze względu na dużą niejednorodność nie dawały podstawy do wniosków na temat wpływu fizjoterapii na jakość życia (dowody o bardzo niskiej jakości) oraz ból (dowody o bardzo niskiej jakości). Nie ma pewności, czy interwencje fizjoterapeutyczne poprawiają nasiloną pojemność życiową, (dowody o bardzo niskiej jakości), nasiloną objętość wydechową jednoskekundową (dowody o bardzo niskiej jakości) oraz wskaźnik Tiffeneau. Autorzy przeglądu wysuwają wniosek, że dowody na korzyści płynące z fizjoterapii w przypadku zaburzeń postawy u osób z mukowiscydozą są ograniczone i dla oceny zagadnienia niezbędne są dalsze prawidłowo przeprowadzone badania.
